Human Rights Watch:
Human Rights Watch, World Report 2015, je dvadesetpeto izdanje koje sadrži godišnji pregled stanja ljudskih prava širom svijeta. Izvještaj se bavi ključnim pitanjima ljudskih prava u više od devedeset zemalja i teritorija u svijetu.
01.02.2015.
Human Rights Watch:
World Report 2015 is Human Rights Watch’s 25th annual review of human rights practices around the globe. It summarizes key human rights issues in more than 90 countries and territories worldwide.
01.02.2015.
/article_hrw.jpg)
Politički zastoj u Bosni i Hercegovini (BiH) u 2014. je i dalje onemogućavao neophodne reforme, uprkos rasprostranjenim protestima u februaru, kojima je izražavano široko ekonomsko i političko nezadovoljstvo. Proteste je obilježilo policijsko nasilje. Novinari su i dalje bili izloženi zastrašivanjima i prijetnjama. U najnovijoj odluci Evropskog suda za ljudska prava (ECtHR) naglašeno je da vlasti i dalje ništa ne čine da se ukinu ograničenja za kandidovanje Jevreja, Roma i ostalih manjina za političke funkcije. Romi su i dalje najugroženija grupa izložena rasprostranjenoj diskriminaciji.
Vlada nije ostvarila nikakav napredak u cilju izmjene ustava zemlje kako bi se eliminisala nacionalna i vjerska diskriminacija u tročlanom Predsjedništvu BiH i Domu naroda, uprkos odluci ECtHR-a iz jula u kojoj je potvrđena njegova presuda iz 2009. godine, prema kojoj se ustavom krši Evropska konvencija o ljudskim pravima. Obje institucije trenutno dopuštaju kandidovanje osoba samo iz tri glavne nacionalne grupe (Bošnjake, Srbe i Hrvate). Razgovori na visokom nivou Evropske unije s glavnim političkim strankama u svrhu stvaranja uslova za dogovor su propali u februaru.
Opšti izbori održani su u oktobru bez ustavnih amandmana koje je zahtijevao Evropski sud. U vrijeme pisanja ovog izvještaja, nova vlada još nije formirana.
Vlasti u Mostaru propustile su rok iz avgusta za izmjene u svom sistemu glasanja koje je naložio Ustavni sud Bosne i Hercegovine, što je dovelo do isključivanja Mostara iz opštih izbora i oduzimanjem prava glasa njegovim biračima.
Romi su i dalje najugroženija grupa u zemlji i suočavaju se s rasprostranjenom diskriminacijom u zapošljavanju, obrazovanju i političkoj zastupljenosti. Nepostojanje slobodnog i univerzalnog sistema upisa rođenja znači da mnogi Romi nisu u nacionalnim javnim matičnim knjigama u koje se upisuju rođenja, smrti i vjenčanja. Time se sprečava njihov pristup javnim uslugama, uključujući i zdravstvenu zaštitu.
Prema podacima Visokog komesarijata Ujedinjenih nacija za izbjeglice (UNHCR), u prvoj polovini 2014. godine samo se 29 izbjeglica i 66 interno raseljenih lica (IRL-a) vratilo na područja s kojih su otišli, što predstavlja značajan pad u odnosu na isti period iz 2013. godine. U julu 2014., u BiH je još uvijek bilo 84.500 registrirovanih IRL-a. Teške poplave u BiH u maju i avgustu pogodile su IRL-e i povratnike više nego druge, i prisilile su mnoge porodice da se presele, i tako dodatno odgodile implementaciju strategije iz 2010. godine čiji je cilj pružanje podrške za povratak izbjeglica i IRL-a u njihove predratne domove ili za nalaženje drugih trajnih rješenja za njih, čime bi se omogućilo zatvaranje preostalih kolektivnih centara u kojima se oni nalaze.
Implementacija nacionalne strategije za ratne zločine od strane bosanske vlade, usvojene 2008. godine, čiji je cilj poboljšanje domaćeg procesuiranja ratnih zločina, i dalje ide sporo. Još uvijek ne postoje dovoljni kapaciteti i finansijska sredstva za tužioce, naročito na kantonalnom nivou i nivou distrikta. Do novembra 2014. godine, vijeće za ratne zločine Suda BiH donijelo je presude u 33 predmeta, čime je ukupni broj zaključenih predmeta otkako je sud 2005. godine postao u potpunosti operativan povećan na 250. Tokom godine je premijer entiteta Republika Srpska u više navrata osporavao legitimnost Suda i Tužilaštva BiH, tvrdeći da su neustavni, te pozvao na njihovo ukidanje.
U julu je Sud BiH započeo prvo ponovno suđenje jednom od desetina lica osumnjičenih za ratne zločine čije su osuđujuće presude poništene nakon odluke ECtHR-a iz 2013., u kojoj je navedeno da su bosanski sudovi pogrešno primjenjivali zakon koji nije bio na snazi u vrijeme zločina počinjenih tokom rata u BiH, od 1992. do 1995. godine.
Odluka Suda BiH iz novembra da, na osnovu odluke ECtHR-a, poništi osuđujuću presudu za genocid Miloradu Trbiću, jednom od bivših komandira u snagama bosanskih Srba, kao i izgledi za njegovo puštanje iz pritvora do ponovnog suđenja, izazvali su zabrinutost eksperata UN-a, koji su pozvali vlasti BiH da obezbijede zaštitu žrtava, pravo na istinu i pravdu i donošenje sveobuhvatne strategije za tranzicionu pravdu. Predmet je 2007. godine proslijeđen na bosanski sud s Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju (MKSJ).
U aprilu je Tužilaštvo BiH potpisalo sporazum o saradnji u krivičnom gonjenju za ratne zločine, zločine protiv čovječnosti i genocid s državnim tužilaštvom Crne Gore, nakon što su slični sporazum potpisani s Hrvatskom i Srbijom 2013. godine.
Suđenje ratnom generalu bosanskih Srba Ratku Mladiću nastavljeno je na MKSJ-u otvaranjem dokaznog postupka odbrane 19. maja. Zahtjev za odbacivanje optužbi koji je podnio Mladić - optužen za genocid, ratne zločine i zločine protiv čovječnosti, uključujući i u Srebrenici u julu 1995. godine - na osnovu toga što tužilaštvo nije pružilo dovoljne dokaze za genocidnu namjeru, odbijen je u aprilu. Mladićevo loše zdravstveno stanje u više je navrata dovodilo do prekida suđenja koje je počelo 2011. godine.
U julu je ratni predsjednik bosanskih Srba Radovan Karadžić, kome se na MKSJ-u takođe sudi uglavnom za iste optužbe kao i Mladiću, tražio novo suđenje, navodeći nepravično postupanje i greške tužilaštva. Njegov zahtjev je odbijen i suđenje je nastavljeno. Završne riječi iznesene su krajem septembra, a u vrijeme pisanja ovog izvještaja presuda se očekuje u drugoj polovini 2015. godine.
U vrijeme pisanja ovog izvještaja, dva strana državljanina nalaze se u pritvoru u BiH do daljnjeg, iz razloga državne bezbjednosti. Imad Al Husin, naturalizirani Bosanac iz Sirije pritvoren 2008. godine, zadržan je u pritvoru do daljnjeg, uprkos odluci ECtHR-a iz 2012. godine u kojoj se od BiH zahtijeva da protiv njega podigne optužnicu, da pronađe bezbjednu treću zemlju za njegovo preseljenje ili da ga pusti na slobodu.
Zeyad Khalaf Al Gertani, drugi strani državljanin osumnjičen po osnovu nacionalne bezbjednosti, iz Iraka, zadržan je u pritvoru uprkos zaključcima Komiteta za ljudska prava Ujedinjenih nacija iz novembra 2013. godine da je BiH prekršila član 9. Međunarodne konvencije o građanskim i političkim pravima, koji zabranjuje arbitrarno hapšenje i pritvaranje te zahtijeva da svako ko je uhapšen bude u vrijeme hapšenja obaviješten o razlozima hapšenja.
Prijetnje i zastrašivanja novinara od strane političkih i vjerskih vlasti nastavili su se u 2014. godini. U novembru je Nacionalno udruženje novinara zabilježilo 27 slučajeva kršenja slobode izražavanja, uključujući 5 fizičkih i 14 verbalnih napada, kao i jednu prijetnju smrću.
U februaru su Sjedinjene Države, Evropska Unija i Organizacija za evropsku sigurnost i saradnju (OESS) osudile optužbe koje su iznijele vlasti entiteta Republika Srpska da su određene medijske kuće „strani agenti”.
Tokom protesta u februaru, policija je zastrašivala i tukla novinare i konfiskovala neobrađene snimke, i time prekršila pravo na slobodu izražavanja.
U Sarajevu i Tuzli policija je upotrijebila prekomjernu silu tokom protesta u februaru, kao i tokom pritvaranja demonstranata nakon toga. Interne istrage u vezi s tim događajima u vrijeme pisanja ovog izvještaja još su bile u toku.
Politički lideri iz svake od tri glavne nacionalne grupe nastojali su odbaciti proteste kao vještački organizovane napore za izazivanje međuetničkog nasilja ili pokušaje jednog entiteta da destabilizuje drugi, umjesto da se bave problemima na koje su ukazivali demonstranti.
U februaru je 10 napadača napalo grupu ljudi koji su prisustvovali festivalu filma Merlinka, koji je organizovala organizacija za prava lezbijski, gej, biseksualne i transrodne osobe (LGBT) Sarajevski otvoreni centar, i povrijedilo dvije osobe. Policija u tom trenutku nije bila prisutna uprkos ranijem dogovoru između organizatora i policije da će ona obezbjeđivati tu manifestaciju. U vrijeme pisanja ovog izvještaja, nije podignuta nijedna optužnica za te napade. Centar je dokumentirao 15 slučajeva govora mržnje i 14 slučajeva zločina iz mržnje u prvih 10 mjeseci 2014. godine.
Kada su u februaru izbili protesti, Sjedinjene Države, EU, Ured visokog predstavnika (OHR) i OESS izrazili su podršku za pravo na mirni protest i pozvali su bosanske vlasti da tu priliku iskoriste za implementaciju neophodnih reformi.
U martu je, tokom priprema za opšte izbore u oktobru, tadašnji šef Misije OESS-a u BiH zatražio pojačanje napora za ojačavanje rodne ravnopravnosti i zastupljenosti žena na političkim funkcijama. Broj žena na političkim funkcijama na različitim nivoima vlasti i dalje ne zadovoljava odredbe u vezi s kvotama u izbornom zakonu, po kojima se zahtijeva da najmanje 40 posto kandidata na stranačkim listama budu žene.
Takođe u martu, generalni sekretar UN-a objavio je izvještaj o seksualnom nasilju povezanom sa sukobima, u kojem se nalazi i dio o BiH, nakon što je zemlju u junu 2013. godine posjetila Zainab Hawa Bangura, specijalni predstavnik za seksualno nasilje u sukobima. U izvještaju se navodi kontinuirana potreba za povećanjem kapaciteta za krivično gonjenje počinilaca, poboljšanjem sveobuhvatne podrške žrtvama, te da se prekine sa stigmatizacijom. U izvještaju OESS-a iz aprila o istom problemu, istaknuta je potreba za jačanjem kapaciteta za određivanje prioriteta, istragu i krivično gonjenje za seksualno nasilje povezano sa sukobima i poboljšanje svijesti javnosti, a Tužilaštvu BiH upućena je pohvala za dosadašnje napore na tom području.
U aprilu, na Svjetski dan Roma, OESS, EU i međunarodna koalicija nevladinih organizacija su u zajedničkom saopštenju pozvali na povećanje napora da se prekine isključenost Roma u BiH.
Nakon posjete u maju, visoka predstavnica OESS-a za nacionalne manjine Astrid Thors naglasila je potrebu za povećanjem jednakih prava i efikasnog političkog učestvovanja nacionalnih manjina, uključujući i potrebu za implementacijom odluke ECtHR-a iz 2009. godine.
U julu je holandski okružni sud u Haagu proglasio Holandiju krivom za smrt 300 osoba tokom genocida u Srebrenici 1995. godine i naložio isplatu naknada stotinama žrtava zato što njene mirovne snage nisu zaštitile ljude koji su nastojali da se sklone u bazu UN-a u tom gradu.
U septembru je Parlamentarna skupština Savjeta Evrope razmatrala mogućnost suspendovanja BiH iz te organizacije ukoliko ne dođe do „značajnog napretka“ u implementaciji odluke ECtHR-a iz 2009. godine.
U godišnjem izvještaju o napretku objavljenom u oktobru, Evropska komisija je među osnovnim neriješenim problemima identifikovala kontinuiranu potrebu za ustavnim reformama, rastući politički i finansijski pritisak na medije, kao i nasilje i diskriminaciju ugroženih manjina, naročito LGBT osoba.
Tokom drugog Univerzalnog periodičnog pregleda BiH na Vijeću ljudskih prava u novembru, zemlje članice su kao važna pitanja koja treba rješavati navele potrebu za ustavnim reformama, povećanjem napora u borbi protiv trgovine ljudima i nasilja nad ženama, poboljšanjem prava osoba sa invaliditetom i daljnjim promovisanjem integracije Roma na svim nivoima društva.
Political deadlock in Bosnia and Herzegovina (BiH) continued to impede needed reforms in 2014 despite widespread protests in February expressing broad economic and political dissatisfaction. The protests were marked by incidents of police brutality. Journalists remained vulnerable to intimidation and threats. A fresh ruling from the European Court of Human Rights (ECtHR) underscored the government’s ongoing failure to end restrictions on Jews, Roma, and other minorities running for political office. Roma remain the most vulnerable group, subject to widespread discrimination.
The government made no progress towards amending the country’s constitution to eliminate ethnic and religious discrimination in the national tri-partite presidency and House of Peoples, despite a July ruling by the ECtHR affirming its 2009 judgment that the constitution violates the European Convention on Human Rights. Both institutions currently permit candidates only from the three main ethnic groups (Bosniaks, Serbs, and Croats). European Union high level dialogues with the main political parties to facilitate an agreement collapsed in February.
General elections were held in October without the constitutional amendments required by the European Court. A new government had yet to be formed at time of writing.
Authorities in Mostar missed an August deadline to make changes to its voting system ordered by the Bosnian Constitutional Court, resulting in Mostar’s exclusion from general elections and the disenfranchisement of its voters.
Roma remain the most vulnerable group in the country, facing widespread discrimination in employment, education, and political representation. Lack of a free and universal birth registration system means that many Roma are not on the national public registry that records births, deaths, and marriage. This impedes their access to public services, including health care.
According to the United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) only 29 refugees and 66 internally displaced persons (IDPs) returned to their areas of origin in the first half of 2014, a significant decrease compared to the same period in 2013. As of July 2014, there were still 84,500 registered IDPs in BiH. Severe flooding in BiH in May and August disproportionally affected IDPs and returnees, forcing many families to relocate and further delayed the implementation of a 2010 strategy aimed at supporting the return of refugees and IDPs to their pre-war homes or finding them other durable solutions that would allow the remaining collective centers occupied by IDPs to be closed.
Implementation by the Bosnian government of the national war crimes strategy, adopted in 2008 to improve domestic war crimes prosecution, remains slow. There continues to be insufficient capacity and funding for prosecutors, particularly at the district and cantonal level. By November 2014, the war crimes chamber of the State Court of BiH had reached verdicts in 33 cases, increasing the total number of completed cases to 250 since the court became fully operational in 2005. During the year, the Republika Srpska entity prime minister repeatedly challenged the legitimacy of State Court and Prosecutor’s Office claiming they are unconstitutional and called for their abolition.
In July, the State Court began the first retrial of a war crimes suspect among the dozens whose convictions were quashed following a 2013 ECtHR ruling that stated that Bosnian courts had wrongly applied law not in force at the time of the offences committed during the 1992 to 1995 Bosnian war.
The decision in November by the State Court to quash under the ECtHR ruling the genocide conviction of Milorad Trbic, a former commander with Bosnian Serb forces, and the prospect of his release from custody pending retrial, prompted concern from UN experts, who called on the BiH government to ensure victim protection, the right to truth and justice, and the adoption of a comprehensive transitional justice strategy. The case had been transferred to the Bosnian court from the International Cirminal Tribunal for the Former Yugoslavia (ICTY) in 2007.
In April, the State Prosecutor’s Office signed a cooperation agreement with its counterpart in Montenegro on prosecuting war crimes, crimes against humanity, and genocide, following similar agreements with Croatia and Serbia from 2013.
The trial of Bosnian Serb wartime General Radtko Mladic continued at the ICTY with the opening of the defense on May 19. A request to dismiss the case by Maldic—charged with genocide, war crimes, and crimes against humanity, including in Srebrenica in July 1995—on the grounds the prosecution had failed to provide sufficient evidence of genocidal intent was rejected in April. Mladic’s ill-health repeatedly interrupted the trial that began in 2011.
In July, Bosnian Serb wartime President Radovan Karadzic, also on trial at the ICTY under many of the same charges as Mladic, demanded a new trial citing unfair treatment and prosecution errors. His claim was rejected and his trial continued. Closing arguments were heard in late September, and at time of writing a verdict was expected in the second half of 2015.
At time of writing, two foreign nationals remained in indefinite detention on national security grounds in BiH. Imad Al Husin, a naturalized Bosnian from Syria detained in 2008, remained in indefinite detention, despite a 2012 ECtHR ruling that required BiH to charge him, find a safe third country to resettle him, or release him.
Zeyad Khalaf Al Gertani, another foreign national security suspect from Iraq, remained in detention despite United Nations Human Rights Committee findings from November 2013 that BiH was in breach of article 9 of the International Covenant on Civil and Political Rights, which prohibits arbitrary arrest or detention and requires that anyone who is arrested be informed, at the time of arrest, of the reasons for the arrest.
Threats and acts of intimidation against journalists by political and religious authorities continued in 2014. As of November, the national journalists’ association recorded 27 violations of freedom of expression, including 5 physical and 14 verbal assaults, and 1 death threat.
In February, the United States, European Union, and Organization for Security and Co-operation in Europe (OSCE) condemned accusations by authorities in the Republika Srpska entity that certain media outlets are “foreign agents.”
During the February protests, police intimidated and beat journalists and confiscated raw footage, violating the right to freedom of expression.
Police in Sarajevo and Tuzla used excessive force during the February protests, as well as during the subsequent detention of protesters. Internal investigations into the events were ongoing at time of writing.
Political leaders from among each of three main ethnic groups sought to dismiss the protests as staged efforts to provoke inter-ethnic violence or attempts by one entity to destabilize the other, rather than engaging with the concerns voiced by protesters.
In February, 10 assailants attacked a group of people attending the Merlinka Film festival, organized by the lesbian, gay, bisexual, and transgender (LGBT) rights organization Sarajevo Open Centre, leaving 2 injured. No police were present at the time, despite a prior agreement between organizers and police to provide security during the event. At time of writing, no one had been charged in connection with the attacks. The center documented 15 cases of hate speech and 14 cases of hate crime in the first 10 months of 2014.
When protests emerged in February, the United States, EU, the Office of the High Representative (OHR), and OSCE voiced support for the right to peaceful protest and called on Bosnian authorities to use the opportunity to implement necessary reforms.
In March, amid preparations for the October general elections, the then-head of the OSCE Mission to BiH called for increased efforts to strengthen gender equality and women’s representation in political office. The number of women in political office at different levels of government continued to fall short of quota provisions in the election law requiring that at least 40 percent of candidates on party lists are women.
Also in March, the UN secretary-general published a report on conflict-related sexual violence, including a section on BiH, following a June 2013 country visit by the Special Representative on Sexual Violence in Conflict Zainab Hawa Bangura. The report cited a continued need for increased capacity to prosecute perpetrators, improve comprehensive support for survivors, and end stigmatization. An April OSCE report on the same issue highlighted the need to increase capacity to prioritize, investigate, and prosecute conflict-related sexual violence and improve public awareness, while commending the BiH Prosecutor’s Office on efforts made so far to address concerns.
In April, on the occasion of the International Roma Day, the OSCE, EU, and an international nongovernmental organization coalition called in a joint statement for greater efforts to end Roma exclusion in BiH.
After a May visit, the OSCE high representative for national minorities, Astrid Thors, stressed the need to improve equal rights and effective political participation of national minorities, including the need to implement the 2009 ECtHR ruling.
In July, a Dutch district court in The Hague found the Netherlands liable for 300 deaths during the 1995 Srebrenica genocide and ordered compensation payments to hundreds of victims because its peacekeeping troops had failed to protect people seeking refuge in a UN compound in the town.
In September, the Parliamentary Assembly of the Council of Europe deliberated suspending BiH from the organization unless there is “substantial progress” in the implementation of the 2009 ECtHR ruling.
In its annual progress report published in October, the European Commission identified the continued need for constitutional reform and rising political and financial pressure on media, as well as violence and discrimination against vulnerable minorities, particularly LGBT people, among the main outstanding concerns.
During the second Universal Periodic Review of BiH at the Human Rights Council in November, member states cited the need for constitutional reform, increased efforts to combat human trafficking and violence against women, improving rights of people with disabilities, and further promoting integration of Roma in all levels of society as important issues to be addressed.
Human Rights Watch defends the rights of people worldwide. We scrupulously investigate abuses, expose the facts widely, and pressure those with power to respect rights and secure justice. Human Rights Watch is an independent, international organization that works as part of a vibrant movement to uphold human dignity and advance the cause of human rights for all.
/autor_hrw.jpg)
Human Rights Watch je nezavisna, nevladina organizacija koja se zauzima za zaštitu i promicanje ljudskih prava. Temelji se na međunarodno prihvaćenim standardima ljudskih prava. Sjedište joj se nalazi u New Yorku (SAD), ali ima urede i u drugim gradovima širom svijeta. Prvenstveno, organizacija se zasniva na istraživanju i objavljivanju podataka o povredama ljudskih prava. Zauzima se protiv socijalne i spolne diskriminacije, korupcije i zloupotrebe državnog nasilja (npr. mučenja, progoni, nepravomoćna hapšenja, neljudsko ponašanje države itd.).
Orginalni izvještaj je objavljen na Human Rights Watch website (01.02.2015).
The original report was published on the Human Rights Watch website (01.02.2015).
Odgovornost za informacije i gledišta iznesena u ovom članku, isključivo leži na autorima i nužno ne odražavaju mišljenje urednika Dialogue - BiH2.0 – Dijalog, njegovog savjetodavnog odbora, Tufts univerziteta, partnera, pobornika i donatora.
Responsibility for the information and views set out in this article lies entirely with the authors, and do not necessarily reflect the opinion of the Dialogue - BiH2.0 - Dijalog Editors, its Advisory Board, Tufts University, Partners, Supporters and Donors.}
